Over vitaliteit

Door huisarts Dirk Jan van Wijk

De meeste mensen willen graag gezond oud worden. Wél oud wórden, maar níét oud zíjn. Liefst geen kwalen en ziektes, maar een leven lang gezond. Bestaat daar een recept voor?

Het antwoord is: Ja en nee. Nee, want er is geen panacee (een duur woord voor een recept dat bij iedereen werkt). En ja, je kunt wel degelijk je vitaliteit beïnvloeden. Ik zal het je uitleggen.

Langer en gezond leven
Onze gemiddelde levensverwachting is de laatste eeuw flink gestegen. Dat hebben we voor het grootste deel te danken aan de aanleg van waterleiding en riolering (verbeterde hygiënische omstandigheden). En voor een kleiner deel komt dat door de medische wetenschap, die vorderingen heeft gemaakt bij het behandelen van hart- en vaatziekten en kanker. Momenteel is de oudste wereldbewoner 112 jaar, maar waarschijnlijk is de eerste mens die 130 wordt al geboren! We blijven gemiddeld ook langer gezond. De periode waarin we gevrijwaard zijn van ziekte stijgt even snel als de levensverwachting. Om die reden is de pensioenleeftijd van 65 jaar achterhaald. Toen halverwege de vorige eeuw de AOW werd ingesteld, was de gemiddelde 65-jarige even (on-)gezond als de gemiddelde 75-jarige nu. (Maar dat terzijde.)

We worden dus ouder en blijven langer gezond. Tot zover het goede nieuws. Maar er is ook een periode waarin we last hebben van ziekte en gebrek. Gemiddeld genomen is deze tijd dat we ons óngezond voelen gelijk gebleven in de afgelopen eeuw. Dat is toch wat teleurstellend, vind je niet?

Het geheim van de gezonde oude dag
Nu heeft men onderzocht of er een geheim is om langer gezond te blijven. Dat is gedaan bij hoogbejaarden die nog vitaal waren en zich gezond voelden en men heeft die vergeleken met zieke bejaarden. Het is begrijpelijk dat erfelijke aanleg en een gezonde levensstijl (gezond eten en bewegen) een belangrijke rol spelen bij behoud van vitaliteit. Maar dat waren niet de belangrijkste factoren. Wat bleek de meest positieve invloed te hebben op iemands welbevinden? Dagelijkse doelen en sociale contacten. Vitale ouderen bleken helemaal niet minder kwalen te hebben, maar hadden er minder last van, omdat ze dagelijks nog dingen te doen hebben en anderen spreken. Eenzaamheid en gebrek aan zingeving zijn derhalve de grootste bedreigingen voor je vitaliteit. Misschien is dat ook wel de reden dat Uitgeesters zich veel gezonder voelen dan andere IJmonders. In Uitgeest bloeit het sociale leven immers en ook voor ouderen wordt veel georganiseerd. In dit verband zijn televisie en computer grote bedreigingen voor ons welbevinden: ze beperken ons in beweging én contact.

Zingeving en contact
Het is interessant wat het effect is van contact via de sociale media op de vitaliteit. De eerste onderzoeken wijzen erop dat dit negatieve gevolgen heeft voor het welbevinden. Wat moet je dus vooral doen om vitaal oud te worden (naast gezond eten en bewegen)? Maak elke dag de moeite waard (zorg voor doel en zingeving) en maak persoonlijk contact met anderen. En ben je nog in het gelukkige bezit van een ((over-)groot-)vader of –moeder? Wanneer had je daar voor het laatst een mooi gesprek mee? Misschien kun je iets vaker aan jouw én hun vitaliteit werken. Doe er je voordeel mee.

Bindend contact
En bedenk eens hoe de wereld er uit zou zien als we steeds onderling contact zouden hebben over wat ons bindt (in plaats van ruzie te maken over wat ons scheidt)? Een heel stuk vrediger, dat weet ik zeker!