Over voeding

Ooit heb ik in mijn auto het remvloeistofreservoir aangevuld met ruitenwisservloeistof. En bijna ook een keer benzine in mijn dieselauto getankt. “Wel een beetje dom”, zul je denken, dan riskeer je autopech.

Maar denk je dat ook van jezelf als je een snoepje neemt? Of een zak chips leegeet? Of een glas alcohol of frisdrank drinkt? Of jezelf tegoed gedaan hebt aan fastfood? Je weet tenslotte dat je dan niet de goede brandstof en voedingsstoffen tot je neemt en ‘lichaamspech’ riskeert.

Disclaimer
Dit onderwerp over goede voeding is echter zo complex dat ik me noodgedwongen moet beperken tot hoofdzaken. Ik ben ook geen diëtist of voedingsconsulent. Wel heb ik me heel erg verdiept in de literatuur over dit onderwerp, waar de laatste tijd toenemende belangstelling voor is en waar steeds meer over bekend wordt.

Darmen
Ons spijsverteringskanaal zorgt ervoor dat alles wat we eten en drinken wordt verwerkt. Inmiddels is duidelijk dat het functioneren van de darmen vaak cruciaal blijkt te zijn voor het ontstaan, voorkomen en behandelen van talloze ziekten. Het gaat dan niet alleen om ziekten en kanker van de darm zelf, maar ook om chronische aandoeningen zoals auto-immuunziekten (waaronder diabetes) en onze immuniteit.

Microbioom
En het functioneren van onze darmen blijkt weer voornamelijk een gevolg van het milieu in de darmen (microbioom) en de bacteriën die erin leven (microbiota). En het microbioom is weer een direct gevolg van hóe en wát we eten. Kortom: onze voeding speelt een enorm belangrijke rol bij het ontstaan van allerlei chronische klachten en ziekten en onze weerstand. Wanneer je gezondheid je lief is, is het derhalve van belang hier meer aandacht aan te geven.

Gezonde darmen
Maar hoe krijg je je darmen dan gezond? Ik wil benadrukken dat er geen panacee (voor iedereen passend middel) is. Elke darm is anders. De ene darm kan niet tegen gluten, terwijl de andere daar totaal geen problemen mee heeft. Bovendien zal de ene darm onmiddellijk protesteren in de vorm van misselijkheid, buikpijn of diarree, terwijl een andere darm weinig signalen afgeeft en de bezitter van zo’n darm pas na vele jaren klachten krijgt of ziek wordt. Wat voor jou goed is, kan ik dus moeilijk zeggen. Ik zal een aantal algemene zaken belichten.

Vasten
Het lijkt er steeds meer op dat darmen het best functioneren wanneer je slechts drie maaltijden per dag neemt en van het avondeten tot het ontbijt in elk geval niets anders nuttigt dan thee of water. Je darmen hebben een rustperiode nodig!

Fodmap
Dit is een afkorting van alle mogelijke koolhydraten, die veel mensen het best kunnen vermijden. Vooral alles waar suiker (ook vruchtensuiker) in zit geeft vaak problemen, maar ook gewone melk. Zuivelproducten met gefermenteerde melksuiker (karnemelk, yoghurtsoorten en kaas) bevatten daarentegen meestal juist goede bacteriën voor je darm.

Oer-voeding
De industrialisatie heeft ervoor gezorgd dat onze voeding de laatste eeuw een enorme verandering heeft ondergaan, waar onze lijven zich niet aan hebben kunnen aanpassen. Eigenlijk zouden we alleen tot ons moeten nemen wat onze overgrootmoeder als eten zou herkennen. Op dit principe is de zogenaamde oervoeding gebaseerd, die vooral door collega-arts Richard de Leth uit Heemskerk (die er vele boeken over schreef) wordt gepromoot.

Prebiotica en probiotica
Immunoloog Claassen is vooraanstaand wetenschapper met betrekking tot het belang van onze darmen voor onze immuniteit. Hij propageert in zijn boek ‘Gezond naar honderdvijftien’ om regelmatig probiotica te eten (gefermenteerde zuivel, die de goede melkzuurbacteriën bevat) en verder vooral prebiotica (voeding die de vezels bevat waar de goede bacteriën in je darm van leven).

Lectines
Sommige darmen blijken niet tegen eiwitten in planten te kunnen. Lectines heten die eiwitten. De bekendste lectines zijn die in graanproducten (gluten). Maar ook lectines in bonen, peulvruchten en nachtschade (komkommer, tomaat, aubergine, pinda) kunnen de darmfunctie verstoren, zegt hartchirurg Gundry in ‘De plantparadox’.

Wat nu?
Ik kan niet zeggen wat voor jou het beste is om je darmen gezond te krijgen of houden. In elk geval is het zinvol om (via de huisarts) een diëtist om hulp te vragen bij deze zoektocht, vooral wanneer je een chronische klacht of ziekte hebt. Maar ook voor een goede weerstand (tegen bijvoorbeeld het coronavirus) is een gezonde darm belangrijk. En heb je (nog) geen klachten, vermijd dan in elk geval alcohol en alles met suiker (waaronder ook vruchtensappen) en tussendoortjes (vooral in de avond).

Tekst: huisarts Dirk Jan van Wijk