Column huisarts Dirk Jan van Wijk: Over sssstilte

"De twintigste eeuw is onder andere het ‘Tijdperk van het Lawaai’. Lichamelijk lawaai, mentaal lawaai en lawaai van begeerten – in alle drie hebben we historische records gebroken. En dat is geen wonder, want alles waarover we door onze haast wonderbaarlijke technologische verworvenheden kunnen beschikken, is tegen de stilte in stelling gebracht.” Aldus Aldous Huxley in ‘Eeuwige wijsheid’.

Overprikkeling
In deze tijd prikkelen we onze hersenen enorm met wat we allemaal moeten van onszelf, wat we allemaal toch maar willen zien en niet willen missen op alle beeldschermen die ons ter beschikking staan. Onze hersenen hebben echter af en toe rust nodig, al is het maar voor even. Zo knipperen we met onze ogen om een fractie van een seconde geen visuele prikkels te hebben. En ’s nachts hebben we onze ogen langdurig dicht. Ook sluiten we onze ogen als we intenser van onze andere zintuigen willen genieten.

Auditieve stress
Onze oren staan echter altijd open en onze auditieve (gehoors)hersenen kunnen daarom nooit uitrusten.
In deze tijd overprikkelen we onze gehoorshersenen enorm: Onvrijwillige geluiden van verkeer, vliegtuigen en machines, maar ook van een rumoerig kantoor verhogen je cortisolspiegel, waardoor je hartslag en bloeddruk stijgen. Niet alleen is daardoor je kans op het krijgen van een hart- of vaatziekte toegenomen, maar ook op andere lichamelijke en mentale aandoeningen (zoals een burn-out).
Merkwaardig is het daarom dat we onze oren tegenwoordig ook vrijwillig overwerk bezorgen door elke stilte met muziek of podcast in de oren te verdringen. Zeer harde geluiden veroorzaken bovendien onherstelbare schade aan ons gehoororgaan, waardoor niet alleen hardhorendheid ontstaat, maar ook oorsuizen. En oorsuizen is weer uitermate stressverhogend. Uit onderzoek is ‘keihard’ gebleken dat door stilte de kans op allerlei aandoeningen afneemt en bijvoorbeeld ook je weerstand tegen infectieziekten toeneemt.

Stilte
Absolute stilte bestaat echter niet. Wanneer iemand in een geluiddichte kamer wordt geplaatst, hoort die toch nog de geluiden die het eigen lichaam maakt: hartslag, ademhaling en darmbewegingen. Overigens veroorzaakt deze ‘bijna-stilte’ aanvankelijk een beklemmend gevoel. Een kennis van mij, die jaarlijks op stilteretraite gaat, vertelt mij dat het ten minste een dag duurt voordat hij aan de stilte gewend is en dan pas in een weldadige rust belandt. En ikzelf ervaar ook hoe weldadig een weekend in de Drentse bossen is.

Genezend geluid
Maar als geluidloosheid niet bestaat, hoe kunnen we onze geluidshersenen dan toch rust geven? In onderzoek bleek (voor mij verrassend) ‘rustgevende muziek’ (bijv. die van Mozart) niet te helpen. Natuurgeluiden echter wel! Geluiden van wind, vogels en branding werken stressverlagend. Zelfs het zien van natuur helpt: zo bleken patiënten na een buikoperatie een dag eerder ontslagen te kunnen worden uit het ziekenhuis als hun kamer uitkeek op een bos in plaats van op een blinde muur!

Tips
Gelukkig is er veel natuur rondom Uitgeest. Ik wil je stimuleren om daar zoveel mogelijk gebruik van te maken en onderweg vooral te luisteren naar wat er allemaal te horen valt. Buiten is gewoon dus buitengewoon gezond! Ook voor je hersenen.

Tekst: huisarts Dirk Jan van Wijk