Column huisarts Dirk Jan van Wijk - Over vitamines en supplementen

Veel pillen die we gebruiken zijn helemaal niet door een dokter voorgeschreven, maar gebruiken we, omdat we denken er profijt van te hebben. De vorige keer had ik het al over pijnstillers, die vrij verkrijgbaar zijn. Vandaag wil ik het hebben over de zin en onzin van vitamines en mineralen en de alternatieven voor deze middelen. Liefst 5 miljoen mensen gebruiken dagelijks een vitaminepreparaat!

Door huisarts Dirk Jan van Wijk.

Wat zijn het?
Om goed te kunnen functioneren, heeft ons lichaam voedingsstoffen (vetten, koolhydraten en eiwitten), vitamines (dat zijn stofjes die we niet zelf kunnen maken) en mineralen nodig die essentieel zijn om goed te kunnen functioneren.

In gezonde gevarieerde voeding zitten deze noodzakelijke vitaminen en mineralen echter gelukkig in voldoende mate. De enige uitzondering is vitamine D.

Mogelijk tekort
Het is mogelijk dat we te weinig van deze essentiële stoffen binnenkrijgen en dan kan het nuttig zijn om dagelijks een multivitaminepreparaat (met alle vitamines) of een voedingssupplement (dat daarnaast ook de noodzakelijke mineralen bevat) te nemen.

Uiteraard geldt dat voor mensen die onvolwaardig eten. Denk bijvoorbeeld aan mensen met een alcoholprobleem. Maar ook zijn er nog altijd velen die te weinig groenten (minder dan 250 gram per dag) eten. En vegetariërs kunnen een vitamine B12-tekort verwachten.

Ook zijn er groepen die extra veel vitamines en mineralen nodig hebben. Hierbij denk ik aan topsporters en mensen met een chronische ziekte. Mensen met een chronische ziekte en ook ouderen nemen vitamines bovendien vaak slechter op uit de voeding. Zwangeren wordt aangeraden extra vitamine B11 (foliumzuur) te nemen.

Vitamine D zit nauwelijks in voeding. In de zomer maakt onze huid er onder invloed van zonlicht een voorraad van aan, waar we de rest van het jaar op moeten teren. Doordat ons leven zich voornamelijk binnenshuis afspeelt, maken de meeste mensen echter te weinig vitamine D aan. En dat geldt vooral voor kinderen, mensen met een donkere huid, mensen die binnen werken en ouderen.

Gevaar voor overdosering
De heersende gedachte over vitamines is: baat het niet dan schaadt het niet. Helaas is dat maar gedeeltelijk waar.

Van enkele vitamines (A, B6) zijn schadelijke effecten bekend als ze worden overgedoseerd. Zo zag ik dit jaar enkele mensen in mijn praktijk met een vitamine B6-vergiftiging als gevolg van het nemen van een multivitamine dat meer dan 5 keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid B6 bevat.

Een hoge dosis van het ene mineraal kan de opname van het andere mineraal verstoren. Teveel van het één kan dus tot een tekort van het andere leiden.

Advies
Gezonde, gevarieerde voeding bevat in principe voldoende vitamines en mineralen om het lichaam goed te laten functioneren. Om optimaal van deze stoffen te profiteren, kun je het beste biologische producten kopen en groentes rauw eten, kort wokken of stomen (dan blijven de vitamines het best behouden).

Multivitamines of voedingssupplementen kunnen nuttig zijn voor ongezonde eters, (top)sporters, chronisch zieken en ouderen. Ze kunnen echter niet een ongezond eetpatroon oplossen! En als je een vitaminepreparaat neemt, let er dan op dat in het preparaat nooit meer dan 300% van de aanbevolen hoeveelheid zit!

Wél is het belangrijk dat iedereen dagelijks een tablet met 800 IE (dat is 20 mg) vitamine D neemt.

Maar bovenal (ik kan het niet vaak genoeg zeggen): behoud van gezondheid en behandeling van ziekte beginnen met gezonde voeding!

Een deel van deze column verscheen enkele jaren geleden al in De Uitgeester.