Huisarts Dirk Jan van Wijk: Over spanning

Heb je de laatste tijd regelmatig last van prikkelbaarheid, een kort lontje, verminderd relativeringsvermogen, slecht slapen, moe en opgebrand zijn, verhoogde vatbaarheid voor ziektes of allerlei lichamelijke klachtjes, onrust in je lijf, ontevredenheid, somberheid, vergeetachtigheid en verminderd concentratievermogen?

Zou (te) veel spanning de oorzaak zijn? Ik wil je niets aanpraten. Maar kan wel suggesties doen waardoor je je prettiger voelt. Te veel stress, overspanning, burn-out, surmenage. Allemaal termen die, afhankelijk van de mode van het moment, uitdrukken dat de spanning je wat te veel wordt. En dat is geen modeverschijnsel, maar van alle tijden.

Oorzaken

Wanneer wordt spanning je te veel? Zelden ligt dat aan de spanning. Het ligt bijna altijd aan jezelf en de (veranderde) omstandigheden. Als datgene wat je doet (dat kan je werk zijn, maar ook privéomstandigheden etcetera) je geen voldoening meer geeft, je leegzuigt en al je energie opslurpt. En vooral als al je (in-)spanningen ook nog niet worden gewaardeerd.

Karakter

Overspanning overkomt vooral mensen die heel plichtsgetrouw zijn. Mensen die heel erg hun best doen om daar de waardering van anderen voor te krijgen. Mensen die het vooral doen voor de (goedkeuring van) de ander. Dat is de waardering die ze willen krijgen. Je hebt bijvoorbeeld je hele leven je stinkende best gedaan voor het bedrijf en men waardeert je om wat je allemaal doet. Ze kunnen op je bouwen! Maar dan komt er een andere manager die je veel minder ziet staan of zelfs kritisch is over wat je doet. Of je krijgt de gehoopte (en in jouw ogen verdiende) promotie of loonsverhoging niet. Dan knapt er iets …

Voorkomen

Vooral mensen die erg goed voor anderen zorgen, maar dat ten koste van zichzelf laten gaan lopen risico op een burn-out. Herken je je in dit prototype (dat is bijvoorbeeld zeker het geval als je in de zorg of het onderwijs werkt), voorkom dan dat het zover komt. Zorg dat je werk je altijd meer energie geeft dan het je kost. En zorg dat je buiten je werk dingen doet die je energie geven. En of je ergens energie van krijgt, hangt ook af van de instelling waarmee je het doet. Zorg dat je het leuk vindt. Word ZELF blij van wat je doet in plaats van blij te worden, omdat je een ander blij hebt gemaakt.

Behandeling

Herken je verschijnselen van het begin van deze column? Doe dan zoveel mogelijk dingen die je energie geven. Liefst dingen waarvoor je lichamelijk (met je lijf) aan de gang moet, want overspanning zit in je hoofd. En doe het liefst zoveel mogelijk activiteiten buiten, want van buiten slaap je beter. En zorg voor een gezond lijf. Een gezond lijf heeft ook een gezond hoofd en dat kan meer stress verduren. En schaam je niet om (bijtijds) hulp te zoeken. De POH-GGZ (de PraktijkOndersteuner van de Huisarts voor de Geestelijke GezondheidsZorg) kan die hulp bijvoorbeeld heel goed bieden.

Doe dat wat je kan en doe dat met plezier! Dat geeft energie!