Vereniging Oud Uitgeest De kermis aan de Meldijk

Deel 2

De Meldijk was in vroeger dagen de belangrijkste straat van Uitgeest. Voor het gereedkomen van de Provincialeweg in 1933 maakte de Meldijk deel uit van de verbinding tussen Alkmaar en de Zaanstreek. Bovendien waren de beide havens aan de noordkant van de straat voor de scheepvaart van belang. Er was in de straat en het gebied eromheen veel bedrijvigheid te vinden.

Al in de 19e eeuw en tijdens de eerste helft van de 20e eeuw werd aan de Meldijk de kermis gehouden. In zijn boek ‘Het Molenrijk Uitgeest’ beschrijft Jaap Krom hoe het er in die tijd tijdens de kermissen aan toeging. Als kermisdatum noemt hij de laatste zondag voor de 25e juli van elk jaar.

Er stonden niet alleen kramen aan de hele Meldijk. Ook op het Ooievaarsterrein stonden ze. Op diverse plaatsen kon je bijzondere attracties vinden. Zo stond aan de oostkant van de sluis, net voorbij de brug, aan de Sluisbuurt de schouwburg van Willem Hart. Door toneelspelers werden daar drama’s, schetsen en sprookjes opgevoerd. Op het terrein van café De Halve Maan, tegenover het gemaal, stond de bioscooptent van De Jong vaak opgesteld. Hier werden ‘stomme films’ vertoond. Omdat er nog geen geluid bij de films kon worden opgenomen, speelde iemand op een piano en er was een ‘explicateur’ die vertelde wat er op de film gebeurde. Bovendien voegde hij met een toeter en een fluit en andere attributen geluiden toe aan de vertoonde beelden.

Er waren ook draaimolens. Deze werden nog niet mechanisch aangedreven. Een paardje trok zo’n molen in de rondte of een paar jongens hielden de draaimolen in beweging. Na enige ritten mochten ze dan om de beurt een gratis ritje in de molen maken. In latere dagen stond op het Ooievaarsterrein een zweefmolen en je zag er de populaire schommelschuitjes.

Ook waren er veel kramen. Omdat vanaf de gemeentehaven westwaarts een ‘brandsloot’ liep, was de straat hier nogal smal. Daarom werd over de sloot een plankenvloer gelegd waarop kramen werden gebouwd. Dat was een handige oplossing.

Welke kramen stonden er zoal op de kermis?
In de loop der jaren was de verscheidenheid groot. Er was een vlooientheater, een waarzegstertje, een speelgoedkraam, een gebakskraam en een palingkraam. Verder een koekhaptent, een schiettent, een snoepkraam, een nogatent en een touwtjestrektent.

Rondtrekkende kermisgasten als een man met een aapje aan een ketting, een sterke man, een goochelaar, een potsenmaker, een boeienkoning, een acrobaat of een vuurspuwer verlevendigden het beeld. Voor knaleffecten zorgde de ‘kop van Jut’.

Het materiaal voor kramen en andere attracties werd per schip aangevoerd in een van de havens aan de Meldijk. Ook de draaiorgels voor cafés kwamen zo in Uitgeest terecht. Wat niet mag worden vergeten, is dat er veel cafés waren in het kermisgebied.

Om te beginnen was er bij de Sluishaven café De Halve Maan van Velzeboer. Dan bij de gemeentehaven De Groene Valk van Berkhout. Later heette het hier Ons Genoegen. Op de plaats waar niet lang geleden de winkel van Muijs was, stond Koopmans Welvaren. Later kwam hier De Harmonie voor in de plaats. Aan het Hoorne stond café De Hollandsche Tuin van Sientje van Lith. Aan de Langebuurt was café De Landbouw. Aan de Meldijk stond de eeuwenoude herberg De Ooievaar met ernaast De Zwaan. Een stukje verder aan de huidige Middelweg was het Noord-Hollandsch Koffiehuis te vinden. Nu is dit restaurant Klaas. Als laatste van de negen cafés was er in de Schevelstraat Het Kleine Café van Koppenol.

Zoals u ziet was het een fors aantal. 'Drank in de man, wijsheid in de kan' gold toen natuurlijk ook. En zo kwam het meer dan eens tot ongeregeldheden en vechtpartijen. Soms moest de politie zelfs ondersteund worden door een groep marechaussees, door de militaire politie dus.

Voor een plaats op de kermis moest worden ingeschreven bij de gemeente. Wie het hoogste bedrag wilde betalen, kreeg een standplaats. Dit leidde tot een bepaalde selectie van attracties. Iets anders was dat in later jaren opvallende installaties verschenen. Bijvoorbeeld een stoomcarrousel, al dan niet met een cakewalk. Of er was zelfs een circus bij. Zo ontstond een ander aanbod.

Jaap Krom vermeldt verder in zijn boek dat niet alleen de jeugd maar ook de ouderen van tevoren in een kermisroes verkeerden. Ook na de kermis werd het feesten nog enige dagen voortgezet. Het is bekend dat Uitgeesters trots waren op hun kermis.

<<<< INTRO IN KADER>>>>>

De redactie van De Uitgeester deed een verzoek aan de Vereniging Oud Uitgeest om aandacht te schenken aan de historie van de kermisviering in het dorp. Omdat de kermis dit jaar niet doorgaat leek het de vereniging goed om als troost een drietal artikelen samen te stellen. Deze verschijnen in de maand juni.

Het eerste deel, gepubliceerd op 10 juni, behandelde het ontstaan van de kermis in het algemeen en die van Uitgeest in het bijzonder. In het tweede en derde artikel worden de kermissen aan de Meldijk, de Middelweg en bij sporthal De Meet besproken.