Over 'drijven' door huisarts Dirk Jan van Wijk

"Dokter, ik heb de laatste tijd zo'n last van drijven!" De dokter begrijpt niet wat de patiënt bedoelt. Overdrijven misschien, of afdrijven? Hij besluit tot een gevatte oplossing: "Ik stel voor dat ik u dan een tube zinkzalf voorschrijf!"

Aan deze grap van Herman Finkers moest ik denken toen ik aan dit stukje over 'drijven' begon. Want veel mensen hebben last van 'drijven' en hun 'drijvers' (Engels: 'drives').

Drijfveren

De manier waarop we denken en dingen doen gaat grotendeels automatisch. We worden gestuurd door onze normen en waarden, die ons van-huis-uit zijn aangeleerd, en door wat ons in het leven is overkomen. Ons denken en handelen wordt grotendeels geregeerd door wat wij 'vanzelfsprekend' vinden. En dat gaat vooral onbewust. En zo wordt iedereen in meer of mindere mate gedreven door ambitie, doelen, liefde, barmhartigheid, werklust en meer van dergelijke positieve, zingevende, drijfveren. Drijfveren zijn meestal nuttig voor ons (want anders hadden we ze niet 'geleerd') en zorgen ervoor dat we de meeste dingen automatisch volgens een bepaald patroon doen. Maar hoe nuttig deze drijfveren ook kunnen zijn, je kunt er ook behoorlijk last van hebben. Er ontstaat dan een bepaald type probleem, dat je gedurende je leven elke keer weer parten speelt. Want door je 'drives', je drijfveren, kun je ook elke keer automatisch weer iets doen dat juist níet goed voor je is. Er ontstaat dan een 'zelf-ondermijnend thema'. We stoten ons steeds weer aan dezelfde steen.

Zelf-ondermijnend thema

Nogal wat mensen lopen in hun leven vast op hetzelfde type probleem. Zo zijn er mensen die in de eerste plaats zorgen voor anderen en weinig rekening houden met zichzelf. Vroeg of laat breekt ze dat op. Wanneer ze niet de waardering krijgen die ze verdienen en waar ze heimelijk op hopen, kunnen ze afknappen of een burn-out krijgen. Anderen hebben regelmatig het idee dat ze onrecht wordt aangedaan. En weer anderen dat ze niet de moeite waard zijn, er niet toe doen. En ook zijn er mensen die bang zijn voor mislukking (faalangst). Veel mensen doen dingen die ze eigenlijk niet willen uit angst voor ruzie of conflict. Herken je dergelijke patronen bij jezelf of anderen? Of misschien vraag je je regelmatig af: Waarom word juist ik gepest, waarom mislukken mijn relaties steeds, waarom voel ik me zo vaak machteloos, waarom lukt het toch steeds maar niet om onze familieruzie bij te leggen?

Oplossingen

Deze 'zelf-ondermijnende thema's', problemen die elke keer weer opduiken, lijken met 'gezond verstand' opgelost te kunnen worden. Maar rationele oplossingen, zoals 'afstand nemen', 'leren om nee te zeggen', 'je er niets van aantrekken', blijken vaak nog niet zo eenvoudig. Het zijn problemen die voortkomen uit onbewuste drijfveren. Psychotherapeuten maken gebruik van ons 'gezonde verstand' om ons weerbaarder te maken tegen de aanvallen die het leven steeds weer op ons doet. Zo kunnen bijvoorbeeld assertiviteitstrainingen goed helpen om meer voor jezelf op te komen en cognitieve gedragstherapie om je anders te gaan gedragen in ziekmakende situaties.

Een andere manier om af te rekenen met dergelijke zelf-ondermijnende thema's is het opstellen van het thema in een (familie)opstelling. De opstelling laat je zien waarom dit thema zich steeds weer aandient bij jou en wijst je doorgaans ook de alternatieve levensweg. In het MCM wordt elke maand een opstellingenavond georganiseerd. We hebben allemaal heel veel 'drives'. Gelukkig. Maar bijna iedereen heeft door zijn drijfveren ook één of meerdere zelf-ondermijnende thema's. En als we die gemakkelijk kunnen accepteren ('zo ben ik nu eenmaal') is dat prima.

Heb je echter steeds maar weer last van die ene eigenschap en lukt het je maar niet om daar anders mee om te gaan, informeer dan eens bij je huisarts of POH-GGZ of je er psychologische hulp voor kunt krijgen of dat het thema zich leent voor een 'opstelling'.

Voorkom dat jouw 'drijvers' je laten 'zinken'!